ΗPV ΕΝΑΣ ΥΠΟΥΛΟΣ ΕΧΘΡΟΣ

Τι είναι ο HPV;

O HPV ή, αλλιώς, ιός των επιπέδων κονδυλωμάτων μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή και μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα έξω γεννητικά όργανα του άνδρα και της γυναίκας.

Τι είδους βλάβες μπορεί να προκαλέσει ο ιός αυτός;

Προκαλεί βλάβες οι οποίες θεωρούνται προκαρκινικές και, αν μείνουν χωρίς διάγνωση και ενδεχομένως χωρίς αντιμετώπιση, ίσως εξελιχθούν σε καρκίνο.

Τι μορφή έχουν αυτές οι βλάβες;

Αυτές οι βλάβες μπορεί να είναι ορατές με γυμνό μάτι, όπως, π.χ., τα οξυτενή κονδυλώματα, που υπάρχουν στα έξω γεννητικά όργανα και είναι σαν "ελιές", μπορεί όμως να μην είναι ορατές και τότε μιλάμε για επίπεδα κονδυλώματα ή flat condylomas.

Πόσοι τύποι HPV υπάρχουν και ποιοι είναι αυτοί;

Έχουν περιγραφεί περίπου 60 διαφορετικοί τύποι του ιού αυτού. Στον κάθε τύπο έχει δοθεί διαφορετικός αριθμός. Έτσι, υπάρχουν οι τύποι 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 31, 33, 35, 39, 40, 41, 42 κ.ο.κ.

Υπάρχει κάποια ιδιαίτερη κλινική σημασία αυτών των διαφορετικών τύπων του ιού;

Υπάρχει ιδιαίτερη κλινική σημασία με την έννοια ότι δεν προκαλούν όλοι οι τύποι ίδιας βαρύτητας βλάβες. Υπάρχουν κάποιοι τύποι που εμφανίζονται πιο επιθετικοί και ενοχοποιούνται για τη δημιουργία καρκίνου, ενώ άλλοι είναι λιγότερο επιθετικοί και προκαλούν βλάβες που καθίστανται πολύ λιγότερο επικίνδυνες για τον άνθρωπο.

Πώς ονομάζονται οι βλάβες αυτές;

Οι βλάβες αυτές ονομάζονται δυσπλασίες και, ανάλογα με το πόσο πάχος του επιθηλίου καταλαμβάνουν ή, πιο απλά, πόσο προχωρημένες είναι, διακρίνονται σε δυσπλασία ελαφρού βαθμού, μέτριου και σοβαρού βαθμού. Στα αγγλικά αναφέρονται ως CIN1, CIN2 & CIN3 αντίστοιχα. Το CIN1 θεωρείται χαμηλού βαθμού βλάβη (LGSIL) και τα CIN2 & CIN3 θεωρούνται υψηλού βαθμού (HGSIL).

Αυτές οι βλάβες είναι καρκίνος;

Αυτές οι βλάβες δεν είναι καρκινικές. Θεωρούνται προκαρκινικές, με την έννοια ότι, αν μείνουν χωρίς διάγνωση, παρακολούθηση και ενδεχομένως αντιμετώπιση, τότε είναι δυνατόν να εξελιχθούν σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, ανάλογα, βέβαια, με τον ιό που έχει προσβάλει το άτομο και, επίσης, την κατάσταση της άμυνας του οργανισμού (π.χ. ανοσοκαταστολή) ή, πάλι, τη δράση άλλων παραγόντων, όπως κάπνισμα, ποτό κ.λπ.
Αυτές οι βλάβες γίνονται ξαφνικά καρκίνος και, αν όχι, πόσος χρόνος μεσολαβεί;
Αυτές οι βλάβες δεν γίνονται ξαφνικά καρκίνος διηθητικός, αλλά μεταπίπτουν σε προδιηθητική μορφή, που ονομάζεται μικροδιηθητική ή μικροδιήθηση ή μικροδιηθητικός καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Και σε αυτήν ακόμα τη φάση μπορεί να αντιμετωπιστεί χωρίς πρόβλημα. Αν όμως οι προκαρκινικές αυτές βλάβες, δηλαδή οι δυσπλασίες και ο μικροδιηθητικός καρκίνος, μείνουν αδιάγνωστες ή χωρίς αντιμετώπιση, τότε έπειτα από ένα χρονικό διάστημα, που μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια, είναι δυνατόν να εξελιχθούν σε διηθητικό καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Μπορεί αυτές οι δυσπλασίες να υποχωρήσουν από μόνες τους;

Η ελαφρού βαθμού δυσπλασία, δηλαδή το CIN1, έχει πολλές πιθανότητες να υποχωρήσει από μόνη της και λιγότερες να προχωρήσει σε μέτριου βαθμού ή CIN2. Το CIN2 παρουσιάζει μικρότερες πιθανότητες να υποχωρήσει και μεγαλύτερες να εξελιχθεί σε CIN3 και το CIN3 πολύ λίγες να υποχωρήσει, όπως και πάρα πολλές να προχωρήσει σε μικροδιηθητική μορφή του τραχήλου της μήτρας.

Πώς μεταδίδεται ο ιός αυτός;

Ο ιός αυτός μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή.

Μπορούμε να βρούμε από ποιον ιό έχει προσβληθεί κάθε άτομο;

Μπορούμε να βρούμε τον τύπο του ιού που έχει προσβάλει το κάθε άτομο με μία ειδική εξέταση που λέγεται ταυτοποίηση, αφού προηγουμένως πάρουμε με βιοψία ένα τμήμα του τραχήλου της μήτρας.

Πόσο σημαντικό είναι να ξέρουμε τον τύπο του ιού που μας έχει προσβάλει;

Θεωρητικά, είναι σημαντικό διότι με αυτό τον τρόπο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πόσο "επιθετικός" είναι ο ιός, με άλλα λόγια αν είναι πιο πολλές οι πιθανότητες να αναπτυχθεί καρκίνος, ή αν είναι λιγότερο "επιθετικός", δηλαδή αν υπάρχει μικρότερος κίνδυνος για την εμφάνιση καρκίνου. Στην πράξη, όμως, εφαρμόζουμε την πολιτική του "see and treat policy", δηλαδή την τακτική "βλέπω και θεραπεύω", που έχει να κάνει με τη βλάβη που έχουμε διαγνώσει και το πώς πρέπει να την αντιμετωπίσουμε, χωρίς να μας ενδιαφέρει απόλυτα το είδος του ιού.

Ποιες άλλες περιοχές του σώματος ενδέχεται να μολυνθούν από τον ιό;

Στους ομοφυλόφιλους άνδρες μπορεί να υπάρξει προσβολή του πρωκτού από τον ιό. Επίσης, έχουν αναφερθεί περιστατικά προσβολής των αναπνευστικών οδών (λάρυγγας) από μητέρες που ήταν φορείς του ιού. Προσβολή του λάρυγγα έχει αναφερθεί και σε ιατρούς γυναικολόγους που κάνουν χρήση των laser (εξάχνωση) για θεραπεία προδιηθητικών βλαβών των γεννητικών οργάνων του θήλεος. Προσβολή του πρωκτού, του στόματος, του λάρυγγα μπορεί να έχουμε και στις γυναίκες ανάλογα με τον τρόπο της σεξουαλικής επαφής. Ο πρωκτός στις γυναίκες μπορεί να προσβληθεί και από επέκταση της βλάβης από το αιδοίο.

Πώς γίνεται η διάγνωση των βλαβών αυτών;

Η διάγνωση επιτυγχάνεται με το τεστ Παπ, που διαπιστώνει τις βλάβες των κυττάρων, επίσης με κολποσκόπηση και κολποσκοπικά κατευθυνόμενες βιοψίες.

Μπορούμε να βασιζόμαστε στο τεστ Παπ; Πόσο αξιόπιστο είναι;

Δυστυχώς, δεν μπορούμε να βασιζόμαστε απόλυτα στο τεστ Παπ. Η αξιοπιστία του δεν ξεπερνά το 80-85%. Σε αρκετά κέντρα του εξωτερικού έχει αναφερθεί ποσοστό 25-30% ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων. Ο συνδυασμός τεστ Παπ και κολποσκόπησης αυξάνει το ποσοστό αξιοπιστίας για παρακολούθηση του ιού και των εν λόγω βλαβών σε 100%.

Γιατί δεν μας εξασφαλίζει το τεστ Παπ;

Το τεστ Παπανικολάου δεν μας εξασφαλίζει για διάφορους λόγους. Πρώτον, μπορεί η λήψη του να μην είναι σωστή. Αρκετοί γιατροί χρησιμοποιούν βαμβακοφόρο στυλεό για τη λήψη των επιχρισμάτων. Με αυτό τον τρόπο, τα κύτταρα που λαμβάνονται είναι ελάχιστα. Είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείται η ψύκτρα, το βουρτσάκι, διότι έτσι λαμβάνονται πιο πολλά κύτταρα. Επίσης, μερικές φορές, δεν γίνεται η λήψη των κυττάρων βαθιά από τον τράχηλο, με αποτέλεσμα να διαφεύγουν παθολογικές καταστάσεις. Μερικές φορές, είναι πιθανόν να μη γίνει σωστή εκτίμηση του δείγματος από τον παθολογοανατόμο. Τέλος, είναι δυνατόν για κάποιους λόγους οι ιστοί να μην αποφολιδώνουν κύτταρα που φέρουν βλάβη.

Υπάρχει θεραπεία για τον ιό ή τις βλάβες;

Θεραπεία για τον ιό των επίπεδων κονδυλωμάτων δεν υπάρχει. Όταν το άτομο προσβληθεί από τον ιό, είναι φορέας του διά βίου. Υπάρχουν περίοδοι κατά τις οποίες το άτομο εμφανίζει ύφεση, στη διάρκεια της οποίας δεν παρουσιάζει κανένα σύμπτωμα, και περίοδοι έξαρσης, όπου διαγιγνώσκονται βλάβες και υπάρχουν συμπτώματα. Παλαιότερα, χρησιμοποιήθηκαν διάφορα φάρμακα για την αντιμετώπιση του ιού, που αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά. Χρησιμοποιήθηκαν, επίσης, τα laser (εξάχνωση), θεραπεία όμως που δεν κρίθηκε σωστή. Σήμερα με μόνη εμφάνιση αυτή του ιού δεν χορηγείται τίποτα. Θεραπεία εφαρμόζεται μόνο για τις περιπτώσεις δυσπλασιών. Και βέβαια, λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η ηλικία της γυναίκας, η επιθυμία για αναπαραγωγή (τεκνοποίηση), τα κολποσκοπικά ευρήματα κ.ά. Σε ορισμένα κέντρα εφαρμόζεται και η κρυοπηξία, σε χαμηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακές δυσπλασίες. Αυτή η μέθοδος, ωστόσο, όπως η laser εξάχνωση ή η ηλεκτροκαυτηρίαση, ανήκουν στις καταστροφικές μεθόδους, οι οποίες τείνουν να καταργηθούν. Σήμερα προτιμώνται οι αφαιρετικές λεγόμενες μέθοδοι, δηλαδή κωνοειδής εκτομή του τραχήλου της μήτρας με laser ή loop, διότι με αυτό τον τρόπο έχουμε και ιστολογική απόδειξη για τη βλάβη. Πιο απλά, δεν καταστρέφουμε τον ιστό και, παράλληλα, έχουμε και το αποτέλεσμα της βιοψίας, το οποίο, συν τοις άλλοις, μας αναφέρει αν τα όρια εκτομών είναι υγιή, δηλαδή αν έχει αφαιρεθεί εξ ολοκλήρου το τμήμα με τη βλάβη, και προς τα έξω και προς τα μέσα.

Η θεραπεία των βλαβών αυτών είναι οριστική;

Όχι, δεν είναι οριστική. Δυστυχώς, υπάρχει πάντα η πιθανότητα υποτροπής της βλάβης τοπικά. Αν θα υπάρξει υποτροπή ή όχι εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως ο τύπος του ιού, η εξαίρεση της βλάβης επί υγιών ορίων, η άμυνα του οργανισμού, το κάπνισμα, ασθένειες που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα κ.ά.

Είναι δυνατόν να προληφθούν οι βλάβες ή η μετάδοση του ιού;

Η πρόληψη της μετάδοσης του ιού μπορεί να επιτευχθεί αν κανείς επιλέγει όσο το δυνατόν πιο προσεκτικά τον ερωτικό του σύντροφο (αποφυγή συντρόφων με βεβαρημένο ιατρικό ιστορικό), δεν συνουσιάζεται με πολλούς συντρόφους, διατηρεί σε καλή κατάσταση τον οργανισμό και την υγεία του και, επίσης, χρησιμοποιεί προφυλακτικό, είτε ανδρικού είτε γυναικείου τύπου. Σε ό,τι αφορά τις βλάβες των ιστών, δηλαδή τις δυσπλασίες, δεν υπάρχει πρόληψη, όμως είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση